Edebiyatçı Beşir Ayvazoğlu’nun kaleminden çıkan bu kitap kendi
ifâdesiyle de bir nevî deneme olup neyzenler silsilesini konu almaktadır. Kitap,
giriş bölümlerinde Hazreti pîr Mevlânâ, Mevlevîlik, Mevlânâ’nın yaşadığı
dönem ile siyasî mevzuular ve bu mevzuuların Mevlânâ ile olan ilintileri gibi
konuları kısaca anlatmaktadır. Kitabın ilerleyen sayfalarında Aziz Dede, Emin
Dede ve Halil Dikmen’e oldukça geniş bir yer verilmekle birlikte, Aziz
Dede’nin Hocası olan; Şeyh Said Dede’nin talebisi Neyzen Sâlim Bey hakkında
da bilgiler sunulmakta ve büyük neyzen Aziz Dede ile birlikte devam eden
silsilenin başlangıcı ortaya konulmaktadır. Bu kitap bizim anladığımız ölçüde,
bugün icrâ edilmekte olan ney tavrının (diğer bir ifâdeyle ‘’tekke tavrı’’) aslında
Aziz Dede’den Emin Dede’ye, Emin Dede’den Ressam ve Neyzen Halil
Dikmen’e aktarıldığını göstermektedir. (Aziz Dede’den Halil Dikmen’e kadar
geçen zamanda gayettabiî pekçok kıymetli neyzen vardır. Temel olarak birkaç
isimden bahsetmemizin sebebi hoca-öğrenci silsilesini kaynaklardan tespit
ettiğimiz ölçüde basit olarak göstermektir). Günümüzde eski neyzenlerin icrâ
ettikleri tavrı pek tabiî duymanın imkânı neredeyse yoktur. Bu duruma en büyük
etken Halil Dikmen’in öğrencisi olan, neye tavır hususunda yeni bir soluk
getiren; büyük oranda Mes’ûd Cemil Bey’den etkilenen Niyâzi Sayın’ın yaptığı
değişiklik, yenilik ve eklemelerdir. (Arzu edenler Emin Dede’nin ve Halil
Dikmen’in kayıtlarına Youtube’dan ulaşarak farkı mukâyese edebilirler. Not
olarak ekleyelim; elimizde Emin Dede’ye âit yalnızca tek bir kayıt vardır. O da
Sâdettin Kaynak’ın Hüzzâm makâmında okuduğu bir Durak olan ‘’Ey Habîb-i
Kibriyâ’’ adlı eserde yaptığı taksîm ve esere refâkattir) Beşir Ayvazoğlu, kitapta
sadece neyzenlerin hayatlarına yer vermemiş, aynı zamanda Ahmet Hamdi
Tanpınar, Refik Halid Karay, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) gibi
edebiyatçılarımızın romanlarındaki ney ve neyzen tasvirlerinden de yararlanarak
ney sazının târih ve estetiğine elinden geldiğince ışık tutmaya çalışmıştır.
Kitabın son bölümünde Dîvan Edebiyatı şairleri ve daha çağdaş sayılabilecek
edebiyatçıların ve şâirlerin ney hakkındaki şiirlerine de yer vermiştir. Kitabın
içerisinde neyzenlerin fotoğrafları, resimleri ve mekân fotoğrafları da vardır.
Ney ve neyzenler hakkında bilgi, onların yaşantıları, hayata karşı bakış ve
duruşları, mûsıkîye hizmetlerini öğrenmek isteyen kişilere bu kitabı okumalarını
tavsiye ederiz.
